Wanneer ik een uitvaart begeleid op een begraafplaats, loop ik na afloop altijd even een rondje langs de graven. Dat slenteren langs de diverse gedenktekens is een moment om ook even stil te staan bij die mensen en bij het leven. Ik zie de aandacht die mensen besteden aan de graven, maar ook de plekken die inmiddels zijn verdwenen onder het groen van de planten en bomen die ooit werden gepland. Ik lees de teksten op de stenen en probeer me voor te stellen hoe die personen hadden geleefd. Zo liep ik bijvoorbeeld ook langs een aantal Joodse graven. Daar zag ik weer de keien liggen die mensen daar op die graven leggen. Ik bedacht me hoe stenen en de dood op verschillenden manieren met elkaar zijn verbonden.

Bram Vermeulen schreef er ooit een mooi liedje over, wat best vaak bij een afscheid wordt gespeeld. De Steen. Hij beschrijft de symboliek van het verleggen van de steen in een rivier, hoe die steen door de stroom steeds anders wordt gevormd en als het bewijs van iemands bestaan symbolisch wordt vereeuwigd. Dus niet wordt vergeten.

In het Joodse geloof, staat het leggen van een kei of een steentje op iemands graf symbool voor ‘aanwezigheid’. Het is een teken dat iemand bij het graf is geweest. In al haar eenvoud betuigt men zo eer aan een overledene.

Het plaatsen van stenen op een graf is ook van oudsher de meest gekozen manier om, na het beitelen van naam en persoonlijke tekst, iemand te vereeuwigen op die begraafplek. Zo borgen nabestaanden dat iemand niet zal worden vergeten, ook wanneer zij er niet meer zijn.

Stenen worden ook weleens gebruikt als een meer spirituele manier van communiceren. Bijvoorbeeld in Japan. Wie de mooie film “Departures” ooit heeft gezien, weet wat ik bedoel. Een vader en een zoon spraken ooit af dat ze elkaar ieder jaar een steenbrief zouden sturen. Je zocht dan een mooie steen, hield deze in je hand en stuurde er al je gevoelens voor die persoon naar toe. De ontvanger zou deze dan kunnen voelen als hij de steen kreeg. In de film blijkt de steen die de zoon ooit aan zijn vader gaf, tot in de dood van groot belang.

Het gebeurt overigens best vaak dat familie en vrienden een overledene graag nog iets hadden willen zeggen. Iets wat ze ooit waren vergeten, maar soms ook iets wat ze niet eerder durfden te zeggen. Dat kan van alles zijn natuurlijk. Een sentiment. Een mooie of minder mooie herinnering. Onlangs vroeg een kleindochter mij of ze bij haar opa nog een brief mocht neerleggen. Deze moest op zijn hart worden gelegd en ze wilde niet dat de rest van de familie het wist. Dit was haar geheimpje met haar opa. Ik deed samen met haar de brief in het borstzakje van zijn overhemd en zij legde er een heel mooi steentje bij…

Patty-Lou | Uitvaartbegeleider

Getijden Uitvaartzorg

(werkzaam in Kennemerland en de Bollenstreek)